de nieuwe Ulu-moskee maakt zijn eerste lente mee.
> BAM <
BASTION VAN DE ISLAM
OPPERVLAKKIGE REPORTAGE OVER DE UTRECHTSE ULU-MOSKEE - 27/3/2016 - ErSt
Fotobezoek 15nov'15 en 26mrt'16 met 'n beetje gemijmer over stedenbouw en maatschappij.Vanuit bestuurder over het verkeersplein razend, de dag is grijs, het gebouw schittert niet.
De afstand die blijkt uit de 'winnaar' van het lelijkste gebouw van Utrecht is geprojecteerd op
het vluchtig zuidaanzicht. Dan beeld van erachter, een weldadig ontspannen verkeersluw plein.
Onbeschroomd en zelfverzekerd als een gemetseld "wij blijven hier" staat de Ulu moskee pontificaal aan het Westplein. Voor de buitenwereld kan het 'statement' overkomen als een shock, confronterend, bam.
Dat bleek uit de inmiddels onzichtbaar gemaakte reacties bij de poll op Dichtbij (link werkt niet op mobiel) waar de moskee met afstand werd gekozen tot het lelijkste gebouw van Utrecht. Op 22 maart meldde de moskee trots dat hij 15 mei officieel zou worden geopend door de Turkse premier Ahmet Davutoglu en minister-president Mark Rutte. Drie dagen later zijn de namen van de poster afgevoerd. Het blijft speculeren of dit een foutje van de moskee was of dat Rutte zich op het laatste moment heeft bedacht.
Voor de wereld erachter schept de vesting zoals het een bastion past een weldadige luwte.
Het in de herfst van 2015 in gebruik genomen gebouw van architect Ishak Önen heet 'de grootste moskee van Nederland'. Maar dat geldt het oppervlak, de eigenlijke moskee begint pas op de 3e bouwlaag.
Het uiterlijk aan het Westplein oogde ongenaakbaar bij het bezoek op 15 november. De glazen bouwstenen werden niet bespeeld door het licht. Het was grijs weer en de binnenverlichting was nog niet aan. In de context van het verkeersplein deed de gevel met het licht gebogen front van glazen bouwstenen toen nog het meest denken aan een anoniem front van een megatruck.
De twee 'raketten' kun je als militant ervaren. Zei de eveneens Turkse president Erdogan op 6 dec 1997 niet "moskeeën onze kazernes, de minaretten onze bajonetten, de koepels onze helmen en de gelovigen onze soldaten"? De vorm en plek zet de moskee midden in de actualiteit.
Als je verder kijkt of je informeert, maar het interieur valt buiten het bestek van deze reportage, weet je dat er ruimte is voor andersgelovigen om te "laten zien wat het echte geloof is: heb je naaste lief".
Ruwbouwfragment uit 2013 van het grijze complex
ernaast van architect Marlies Röhmer.
Interpretatieverschillen
De betekenis van een beeld, object of gebouw hangt af van wie er naar kijkt. Alleen als de kijkers eensgezind zijn, is één betekenis mogelijk. Die eensgezindheid is er echter niet, zeker niet bij zo'n op 't oog uitgesproken moskee.
Met mijn ongetwijfeld 'westerse' blik vind ik het grijze aangrenzende gebouw van architect Marlies Röhmer eigenlijk religieuzer dan de moskee, want bescheidener, stedenbouwkundig ingepast en met een menselijker geleding.
Deze moskee bezocht ik voor deze publicatie over islamitische gebedshuizen op ArchiNed, helaas zijn door de nieuwe opzet daar alle foto's weggevallen. Zie verder het 'dossier' over religieuze gebouwen op deze site.
Het niet stedelijk ingepast zijn van de Ulu moskee hoeft niet te verbazen. Kerken waren met hun torens ook bakens en niet ondergeschikt.
Wie vindt dat de islam deze plek niet verdient en liever secularisering ziet, moet wel bedenken dat de secularisatie in Nederland niet begon toen gelovigen werden vervolgd. Integendeel, het bloed der martelaren werd wel het zaad der kerk genoemd. Pas toen de volwaardige plek in de samenleving was veroverd begon secularisering.
Een stap dichterbij.
Het motief van de houten moskeedeuren aan de Vleutenseweg communiceert met de lijnen in het witte stadskantoor links. Let op de verschillen. De strakke symmetrie bij de moskee en de (westers-nihilistische?) keuze om de symmetrie los te laten bij het stadskantoor.
Het tussengebied is de overgang tussen het wat ongenaakbare bastion en de luwte die het bolwerk erachter, voor de wijk Lombok, mogelijk maakt.
Zeker met de horeca in de eerste twee bouwlagen is het gebouw een echte entree van de wijk Lombok.
Vanaf de wijk Lombok pluk je slechts de vruchten van wat vanuit de stad een bastion, een vesting oogt. Het bolwerk biedt hier luwte.
Het bastion schermt de wijk af van het drukke verkeersplein. Er rest een ontspannen gebied.
Zo heeft de Ulu moskee twee gezichten. Naar de samenleving een stevige gevel die als confronterend kan worden ervaren. Voor de 'eigen' wijk biedt het een veilige ontspannen luwte. De parallellen met de positie van de islam in de samenleving mag de lezer zelf trekken.
de kraan rechts wijst de voormalige moskee aan, in de schaduw met donkere baksteen.
LINKS
site van de moskee
artikel in Trouw o.a. over ruimte voor andersgelovigen in de moskee
artikel in het AD o.a. over ruimte voor andersgelovigen in de moskee
Wikipedia pagina
officiële opening heeft voeten in de aarde
reden shockbenadering is deze poll (werkt niet op mobiel)